Amaç
Bu etkinliğin amacı, okul öncesi öğretmen adaylarının Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan çocukların sosyal becerilerini destekleyebilmek amacıyla Web 2.0 araçları kullanarak geliştirdikleri dijital sosyal öykülerle doğrudan öğretime dayalı öğretim planı hazırlamalarını sağlamaktır. Bu kapsamda etkinliğin eğitim fakültelerini okul öncesi öğretmenliği lisans programına devam eden öğretmen adayları ile gerçekleştirilmesi planlanmaktadır.
Bu etkinlik sonunda öğretmen adaylarının aşağıdaki kazanımları edinmeleri planlanmaktadır.
- Sosyal beceri ve sosyal yeterlik konularında bilgi edinme
- Beceri yetersizliği ve performans yetersizliği farkını açıklayabilme
- Erken çocukluk döneminde tipik gelişim gösteren çocukların sosyal beceri gelişimleriyle ilgili bilgi sahibi olma
- Sosyal becerilerin belirlenmesi ve değerlendirmesinin nasıl yapılabileceğini açıklayabilme
- Otizm Spektrum Bozuklu (OSB) olan bireyler hakkında bilgi sahibi olma ve bu öğrencilerin özelliklerini açıklayabilme
- Sosyal öyküler hakkında bilgi sahibi olma
- Dijital ortamda sosyal öykü hazırlama ve teknolojinin eğitimde kullanımına yönelik farkındalığı arttırma
- Doğrudan öğretim yöntemi hakkında bilgi sahibi olma
- Doğrudan öğretimde sosyal beceri öğretim aşamalarını kavrayabilme ve bu aşamalara göre dijital sosyal öyküleri kullanarak sosyal beceri öğretim planı hazırlayabilme
Bu etkinlik, okul öncesi öğretmen adaylarının Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan çocukların sosyal becerilerini desteklemek amacıyla bilimsel dayanaklı öğretim yöntemleri kullanarak öğretim planları geliştirmelerini sağlamak amacıyla tasarlanmıştır. OSB olan bireylerin sosyal etkileşimde zorlanmaları ve rastlantısal öğrenme süreçlerine katılmakta güçlük yaşamaları, onların sosyal yeterliliklerini desteklemek için özel eğitim yöntemlerine ihtiyaç duyulmasına yol açmaktadır ((Radley, Hanglein & Arak, 2016).
Erken çocukluk döneminde sosyal beceri eğitimi, hem OSB olan çocuklar hem de akranları için uzun vadeli akademik ve sosyal başarı açısından kritik bir öneme sahiptir (D’Agostino & Douglas, 2020). Ancak, araştırmalar erken çocukluk eğitiminde OSB olan çocuklara yönelik öğretmen eğitiminin yetersiz olduğunu ve öğretmenlerin bilimsel dayanaklı uygulamalara erişimde sınırlılıklar yaşadıklarını göstermektedir (Creighton, 2017). Bu bağlamda, Web 2.0 araçlarının (PhotoStory, Pixton ve StoryboardThat) eğitimde kullanımı, OSB olan çocukların sosyal becerilerini geliştirmeye yönelik etkili bir strateji olarak değerlendirilmektedir (Withey, 2017). Dijital sosyal öykülerin doğrudan öğretim yöntemiyle kullanımı, öğretmen adaylarına sosyal beceri öğretimi konusunda yapılandırılmış ve uygulanabilir bir öğretim stratejisi kazandırmaktadır (Radley, O’Handley & Sabey, 2017).
Türkiye’de erken çocukluk döneminde özel eğitim 36 ayını tamamlamış özel gereksinimli çocuklar için zorunludur (Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği [ÖEHY], 2018). Ülkemizde bu dönemde bulunan özel gereksinimli çocuklara sağlanan hizmetler okul öncesi öğretmenleri tarafından da sağlanmaktadır. Bu öğretmenler özel gereksinimli öğrencilere yönelik sadece özel eğitim, kaynaştırma ya da meslek bilgisi seçmeli dersi olarak kapsayıcı eğitimine yönelik bir ders alarak mezun olmaktadırlar (Yüksek Öğretim Kurulu [YÖK], Eğitim Fakültesi Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları, 2018). Sosyal becerilerin öğretimi konusunda bilimsel dayanaklı uygulamaları kullanarak desteğe ve yönlendirilmeye gereksinim duyan okul öncesi öğretmenlerine ülkemizde sunulan hizmet öncesi eğitimlerde de sınırlılıklar olduğu bilinmektedir (Sucuoğlu ve Bakkaloğlu, 2017). Bu nedenle etkili eğitim programları ve destek mekanizmalarının sağlanması özel eğitim hizmetlerinin ve öğretmen-çocuk çıktılarının kalitesini artırmak adına kritik bir öneme sahiptir (Kretlow ve Bartholomew, 2010; Rakap ve Balıkçı, 2023).
OSB olan çocuklarda sosyal becerilerin desteklenmesi için çeşitli bilimsel dayanaklı yöntemler kullanılmaktadır. Bu yöntemler arasında doğrudan öğretim, sosyal öyküler ve teknoloji temelli uygulamalar gibi yaklaşımlar yer almaktadır (Creighton, 2017). Doğrudan öğretim yöntemi, yapılandırılmış ve tekrar içeren bir öğretim yaklaşımı olup, OSB olan çocukların sosyal becerileri kazanmasında etkili bulunmuştur (Sonsosti, 2010; Sargent, 1991). Sosyal öyküler ise, sosyal durumları açıklayarak OSB olan çocukların uygun sosyal tepkileri anlamalarına ve geliştirmelerine yardımcı olan bir yöntemdir (Sanı Bozkurt & Vuran, 2014). Teknoloji temelli uygulamalar, OSB olan çocukların sosyal beceri kazanım süreçlerini desteklemek için giderek daha fazla kullanılan bir yöntemdir. Video modelleme, sanal gerçeklik ortamları ve dijital sosyal öykülerin kullanımı, OSB olan çocukların sosyal etkileşimlerini artırmada etkili bulunmuştur (DiGennaro Reed, Hyman & Hirst, 2011). Bu nedenle, öğretmenlerin bu kanıta dayalı yöntemleri sınıf ortamlarında etkili bir şekilde kullanmaları, OSB olan çocukların sosyal gelişimini desteklemeye önemli katkılar sağlamaktadır. OSB olan çocuklarda sosyal becerilerin desteklenmesi için çeşitli bilimsel dayanaklı yöntemler kullanılmaktadır. Bu yöntemler arasında doğrudan öğretim, sosyal öyküler ve teknoloji temelli uygulamalar gibi uygulamalar gösterilmektedir. Bu araştırma kapsamında öğretmenlere web 2.0 araçları (pixton, storyboardthat) kullanılarak erken çocukluk dönemindeki sosyal becerilerin öğretimine yönelik katılımcıların doğrudan öğretime dayalı öğretim planları hazırlayabilmeleri ve hazırladıkları bu planları sunabilmeleri hedeflenmektedir. Böylece ileriki meslek yaşantılarında otizmli çocuklarla erken dönemde ilk kez karşılaşma olasılığı yüksek olan okul öncesi öğretmen adayları bu çocuklara ya da gelişimsel yetersizlik yaşayan diğer çocuklara yönelik bilimsel dayanağı olan alternatif bir müdahale planı öğrenmiş olacaklardır.